DİYABETİK AYAK – PERİFERİK ARTERYEL YETMEZLİK – NÖROPATİK AĞRI
DİYABETİK AYAK BAKIMI
Diyabetli kişiler için ayak bakımı dikkat edilmesi gereken en önemli konular arasında yer alır. Çünkü vücut ağırlığını taşıyan ve büyük baskı altında kalan ayaklar, yaralanmalara en açık organdır. Ayak sorunlarının çoğu, uygun olmayan ya da yetersiz ayak bakımı ve ayakkabı sorunları ile ortaya çıkar. Tırnakların yanlış kesilmesi, tırnak batması, nasırlar, kesik, ayakkabı vurması, yanık, parmak aralarında ve tırnaklardaki mantarlar en sık rastlanan ayak yarası sebepleri arasında yer alır.
Ayak ve bacak damarlarındaki daralma ve benzeri dolaşım bozuklukları büyük önem taşıdığı için ayaklarına ayrıca özen gösterilmesi gerekir. Tedavisiz ve kontrolsüz diyabette bacak ve ayaklardaki sinirlerin işlevleri bozularak, ağrı, sıcaklık ve dokunma hissinde azalma oluşabilir. Bunun sonucunda, hissedilmediği için yaralanmalar fark edilmez; olaya enfeksiyon eklenir ve yara fark edildiğinde tedavisi çok zorlaşmış olur. Ayrıca ayaklara batabilen çivi, iğne gibi yabancı cisimlerin ağrısının hissedilmemesi de iltihaplara zemin hazırlar. Çoraplardaki kıvrımlar, ayakkabı yaralanmaları, ayakkabı içinde kalmış küçük kum ve benzeri maddeler, ayaklarda tahriş ve küçük yaralanmalara neden olabilir. Ancak his kaybından dolayı ağrı fark edilmediği için de yara ilerler. Ayaklarının üşüdüğünden yakınan ve ısınmak için ayaklarını soba ve kalorifere yaklaştıran diyabetlilerde yanık da ortaya çıkabilir. Tırnak batmaları ağrı vermediği için, hasta enfeksiyon oluşup ayak şiştiğinde durumun farkına varır.
Aşağıdaki durumlardan bir ya da bir kaçı ile karşılaşan diyabetli kişilerin ayaklarının tehlike altında olduğunu bilerek hızlıca tedaviye başlamaları gerekir.
– Ayak kuruluğu
– Parmak aralarında mantar,
– Ayaklarda kabarcık ve su toplamaları,
– Nasır,
– Ayaklarda üşüme, duyu ve dokunmada hissizlik,
– Sigara içenlerde tırnaklarda kalınlaşma, şekil değişimi veya içe kıvrılma,
Diyabetli kişilerin ayak bakımı ve korunması için yapılması gerekenler:
– Ayaklar her gün ılık suyla yıkanmalı; yumuşak bir havlu ile parmak araları dahil özenle kurutulmalı,
– Ayaklar, diyabetik ayak kremleri ile nemlendirilmeli,
– Çıplak ayakla evde ve dışarıda kesinlikle dolaşılmamalı, kullanılan ayakkabı ve terlikler çok bol ya da çok dar olmamalı,
– Ayaklar, bir ayna yardımıyla olası kesik, yara, mantar ve kabarcıklar oluşma ihtimaline karşı kontrol edilmeli,
– Nasırlar ve ölü dokular kesilmemeli, asit içeren nasır bantları kesinlikle kullanılmamalı; nasır bakımı uzman kişilerce yapılmalı,
– Ayaklar, üşüdüğünde herhangi bir ısıtıcıya ya da sıcak cisme yaslayıp ısıtılmamalı; bunun yerine yün çorap giyilmeli,
– Ayak tırnakları, düz, köşeleri yuvarlak şekilde kesilmeli,
– Ayakkabıların içi giyilmeden önce dikkatlice kontrol edilmeli,
– Ayakkabı çorapsız olarak giyilmemeli,
– Çoraplar, pamuklu ya da yünlü olmalı; sıkı olmayan yumuşak dokulu olanlar tercih edilmeli,
– Ayakkabılar, rahat, yumuşak, deri tabanları kalın ve dikişsiz olmalı,
– Bayanların yazlık ayakkabıları önlerden kapalı olmalı, parmak arası sandaletler kullanılmamalı,
– Kesinlikle sigara içilmemeli,
– Görme engeli olan diyabetlilerin yakınları da ayak bakımı konusunda bilinçlendirilmeli,
DİYABETİK NÖROPATİ:
Ayağın periferik sinirlerini besleyen kan damarlarının daralması ya da yıkanması sonucunda otonom sinirlerin dejenerasyonu ile ortaya çıkar. Diyabetin süresi ve kan şekeri yüksekliği temel belirleyici faktörlerdir. Başlangıç sinsi seyirlidir, ayakta üşüme, soğukluk, solukluk, yanma, sızlama şikayetleri vardır. Bunlar hasta tarafından ciddiye alınmadığında his tam olarak kaybolur. Ağrı; yanıcı, batıcı karakterli olup hastalarda dokunma bile şiddetli ağrıyı başlatabilir. Ağrı iskemiye (kan akımının ileri düzeyde azalmasına) bağlı nöropatik karakterlidir.
Motor nöropati sonucunda etkilenen ayak kaslarında zayıflama ve erime gelişir. Parmakların kaslarındaki erime tonus dengesini bozarak eklemlerde deformite ve şikil bozukluklarına neden olur. Damar tonusunu sağlayan sinirlerin dejenerasyonu bacak ve ayakta ciddi kan akımı değişikliklerine bu da cildin incelmesi, kuruması ardından da ciltte yaraların ortaya çıkmasına neden olur.
Ayak yaralarının oluşumunda büyük damarlardaki daralma ve tıkanmaların sorumlu olduğu kabul edilir. Tıkalı damarın belirlenmesinden sonra revaskularizasyon ameliyatlarının uygulanması etkilenen ayak ya da bacağı ampütasyon-kesilme den koruyacaktır.
Ozon, hiperbarik oksijen tedavileri, yara bakımı koruyucu hatta tedavi edici diğer yöntemlerdir.
Lomber sempatik gangliyonlar; özellikle bacak ve ayakların damar düz kas tonusunu dolaylı olarak kan akımını kontrol eden en önemli merkezdir. Bu hastaların tedavisinde lomber sempatik blokaj işlemleri, damar kas tonusunun azalması ile bölgeye giden kan akımını artırıcı, iskemiden kaynaklanan ağrıları ortadan kaldırmada etkili olabilir.
Revaskularizasyon ( tıkalı damarın sağlam bir başkası ya da yapay damarla değiştirilmesi) ameliyatları ancak büyük damarlara uygulanabilir. Büyük damarlarda kan akımının normal hale getirilmesi küçük damarlarda akımı başlatmakta her zaman etkili olamayabilir.
NÖROMODÜLASYON – AĞRI PİLLERİ
Tüm geleneksel tedavi denenmesine, revaskularizasyon ameliyatları yapılmış olmasına karşın ağrısı kontrol edilemeyen, küçük damarlarda kan akımı başlatılamayan hastalarda spinal kord stimülasyonu (ağrı pili) ayağın kesilmesini önleyecek başka bir modern tedavi yöntemidir. Omurilik düzeyinde ağrının iletilmesini bloke ederek ağrıyı ortadan kaldırırken, aynı zamanda bacak ve ayak damarlarında oluşturduğu genişleme ile kan akımını artırmaktadır. Ameliyatların başlatamadığı küçük damarlardaki kan akımını belirgin şekilde artırdığı gösterilmiş olan bir tedavi yöntemidir.
Diyabetik ayak tedavisinde algoloji (ağrı) uzmanları ayak kesilmeden önceki son seçenek olmaktan daha önce tedaviye dahil edilirse bu hastaların tedavisinde daha hızlı sonuç alınabilecektir.
ÖNCE SONRA 
